çeviren, Yeliz Utku Konca
Geçtiğimiz sene Türkiye’den çok usta ve bilge bir hoca geçti. Son zamanlarda en etkilendiğim, en bilge, yoganın felsefesinden ve kitaplarından en sapmayan, derin kuyulardan beni en çıkarabilen, en ilham verebilen hoca oldu. Bir seneye yakın İstanbul’da kalıp Bahçeşehir’deki Yoga Prana’da ve Osmanbey’deki Yogatime’da eğitimler ve workshoplar verdi. Son olarak ise 24-30 Eylül 2017’de Heliotrope Yoga Holidays organizasyonuyla Adrasan’da bir haftalık bir yoga tatiline önderlik yaptı. Bu usta hocaya bir teşekkür ifadesi olarak, Bulgarca olarak vermiş olduğu bir röportajı tercüme edip paylaşıyorum.
“Yogada süreklilik, pratiğin derinleşmesi için bir önkoşuldur”
Olga Zvontsova 1996 yılından beri yoga yapıyor ve 2003’ten beri Iyengar Yoga dersleri veriyor. 2005’ten bu yana her sene Pune, Hindistan’daki Iyengar Yoga Enstitüsü’nde (RIMYI) eğitim alıyor. Hocaları arasında B.K.S Iyengar, Geeta Iyengar, Praşant Iyengar, Patricia Walden, Manuso Manos, Dean Lerner, Faeq Biria, Luis Steinberg, Gabriella Giubilaro, Stephanie Quirk var. Olga, Rusya’daki Iyengar Yoga Birliği’nin uygulama komitesi üyesi.
Olga ayrıca en yüksek seviyeyi gösteren uluslararası Senior Int. 2 sertifikasına sahip bir Iyengar Yoga hocası ve bu sertifika ona dünyada Iyengar Yoga sisteminde hoca eğitme ve hazırlama hakkı veriyor.
Rusya, Hindistan, Italya, Yunanistan ve Bulgaristan’da workshoplar ve eğitimler veriyor.
Sizin için yoga nedir?
Yoga kelimesi teklik, birleşme, bağlanma anlamına gelir. Benim için yoga, bağlantı ve etkileşim demektir. Kendi etrafımdaki her şeyin istisnasız olarak nasıl birbirine bağlı ve bir bütün olduğunu gözlemlemeyi seviyorum. Bana bu farkındalığı yoga veriyor.
Yogaya karşı ilginizi uyandıran şey neydi ve neden özellikle Iyengar Yoga’yı seçtiniz?
Bir keresinde bir tanıdığım bana basit bir asana gösterdi ve yogayla ilgilendiğini ve bu sayede kendini muhteşem hissettiğini anlattı. O zamanlar o neredeyse 50 yaşındaydı, bense 20’yi yeni geçmiştim. Onun hafiflikle yaptığı pozları yapmak bana çok zor gelmişti. O zaman anladım ki 25 sene sonra ben de onun kadar güçlü ve esnek olmak istiyorum. Farklı yoga türlerini bir araya getiren ve hatta çigong dersleri veren bir eğitmenin derslerine gitmeye başladım. Altaylar’a gidip doğa içinde yoga da yaptık, dağda ve nehrin kenarında. Bu ilginç bir deneyimdi ve yoga yolculuğum bu sayede başladı. Iyengar Yoga ile tanışmam 1999 yılında, Altaylar’a seyahatim sırasında tanıştığım ve artık bu tip derslere gitmeye başlamış olan arkadaşlarım sayesinde oldu. Yoga pozlarının ve hareketlerinin doğru hizasına bu kadar odaklanmayı önceleri çok alışılmadık buldum. Daha sonra anladım ki tam da bu, simetriye, bedenin ağırlığının uyumlu dağılmasına, sağlığa, güce ve dayanıklılığa katkıda bulunuyor. Bir süre sonra fark ettim ki çok temel asanalarda bile vücudumda ciddi bir çalışma hissediyorum. Sözde kolay pozlarda tüm kaslarımın, eklemlerimin, bağlarımın ve dokularımın çalıştığını hissetmeye başlamıştım, vücudum canlı ve enerjiyle dopdoluydu.
O zamandan beri sanki hayatım da iyileşmeye başladı. Öğretmenin kendisini de görüp nasıl ders verdiğini görmek istiyordum ve Guruji’yle tanışmak için 2001 senesinde Hindistan’a gitmeye karar verdim.
Iyengar Yoga’nın karakteristik özellikleri nelerdir ve diğer türlere kıyasla öncelikleri nelerdir?
Iyengar Yoga’nın özelliği, simetriye, hizaya ve vücut ağırlığının uyumlu dağılmasına dikkat ederek hareketin yapılışının doğru oluşturulmasına önem vermesinde yatıyor. Poza tam olarak ve doğru olarak girebilmek için daha çok zamana ihtiyaç var, o nedenle de Iyengar Yoga’da pozlar daha uzun tutulur. Maksimum etki için özel poz serileri hazırlanmıştır. Prop ve destek malzemelerinin değişik pozlar ve özel sağlık problemleri için kullanılması da Iyengar Yoga stilinin ayırt edici bir özelliğidir.
Iyengar’ın kendisiyle eğitim gördünüz. Iyengar neyle ünlüdür ve yoga tarihine ne miras bırakacak sizce?
B.K.S. Iyengar çağdaş yoga dünyasında saygın bir hoca ve dünyada milyonlarca kişi onun yöntemini uyguluyor. Kendine özgü ve anlaşılır bir stil yarattı ki bu stilin temelinde yatan inanç, yoganın, hiç istisnasız herkes için olduğudur. İşte tam da bu yüzden Iyengar Yoga dünyaca bilinen bir fenomen haline geldi. Guruji’nin çığır açan yapıtı Light on Yoga hala bir yoga temel kitabı olarak kabul ediliyor ve tüm ülkelerde yoga öğrencilerine okutuluyor. Patanjali’nin yoga sutraları üzerindeki yorumları, yoganın pratik uygulamasının felsefi temelini aydınlatıyor ve her yoga yapanın okuması zorunlu olan kitaplar listesinde yer alıyor.
B.K.S. Iyengar ile karşılaşmalarınızdan en aklınızda kalan anı nedir?
Pune’deki enstitüye ayak bastığımdan beri eğitimime hiç ara vermedim. Bu insanla her karşılaşma akılda kalıcı bir anı oluyor. Birçok olaydan birini anlatayım. Bir keresinde Guruji’nin pratiğini izliyordum. Bana çok zor gelen bir asanayı yapıyordu- Bhujngasana’ ın duvarlı varyasyonunu. Benim bu pozu yapabilmem için çeşitli proplar kullanmam gerekiyordu, ancak onların yardımıyla bile pozda 2 dakikadan daha uzun kalamıyordum. 90 yaşındaki bu adamın pozda 10 dakika boyunca kalışını hayranlıkla izliyordum. Bunu yapmak fiziksel güç, bolca enerji ve yaşamsal güç gerektirir. Ancak onun yüzü tamamen sakindi, sanki meditasyondaymış gibi. Gözlerim yaşla doldu. Bu benim için mucize gibi bir şeydi. Iyengar pozdan çıkınca gülümsedi ve dedi ki “pratiğimiz işte böyle olmalı”. Bu an her zaman aklımda kalacak.
Iyengar metodunun hocalık eğitimleri, derinliği ve uzun süre sürmesi ile ünlüdür. Bize bundan biraz daha bahseder misiniz?
Aslında Iyengar hocaları çok ciddi bir hazırlıktan geçerler ve bu süre içinde hem asana ve pranayamanın işleyiş ilkelerini pratik ederek öğrenirler, hem de insan vücudunun anatomisini ve fizyolojisini, yoga felsefesini, öğretme tekniklerini ve psikolojiyi öğrenirler.
Ben 2011’den beri bu stilin hocalarını eğitiyorum. Hazırlık kursunun süresi 3 yıldır ve bu sürenin sonunda hoca adayları bir değerlendirme sınavından geçerek sertifika alırlar ve bu sınav dünyanın her yerinde aynı standartlara sahiptir. Eğitim kursuna katılabilmek için kişinin en az 2 sene boyunca düzenli olarak Iyengar Yoga yapmış olması gereklidir.
Iyengar Yoga stilinde hocalık sertifikası nasıl alınır?
Giriş seviyesinde temel eğitmenlik sertifikası alabilmek için kişinin düzenli olarak ve en az 5 sene boyunca Iyengar Yoga yapmış olması gerekir ve sınavı başarıyla geçmesi gerekir. Bu sınav asana ve pranayamayı içeren bir pratik bölümünden ve teori, felsefe ve anatomi içeren bir yazılı bölümden ve ayrıca da eğitmen adayının ders veriş şeklinin değerlendirildiği kısa bir deneme dersinden oluşur. Sınav heyeti, merkezi birim tarafından seçilen ileri seviyedeki rastgele üç hocadan oluşur.
Temel sertifikadan sonra birkaç seviye daha vardır ve her seviyeyi ancak iki senede geçmek mümkündür.
… (Burada Bulgaristan’da verdiği eğitimden ve halihazırdaki yoga hocalarından bahsediyor.)
Iyengar Yoga hocalarının sayısının artmasını isterim, daha çok insanın Iyengar Yoga yapma fırsatının olmasını isterim.
Pratik yapan kişinin kendi pratiğini derinleştirebilmesi için nelere dikkat etmesi gerekir?
En önemlisi, pratikte sürekliliktir. Az da olsa ama her gün biraz yapmak. Asana ve pranayama yapmak. Eğer herhangi bir nedenle pratiğe ara verdiysen de bir fırsat bulup tekrar başlamak. Pratiğin, ancak kesintiye uğramadığı zaman derinleşme şansı olur.
Pratik yapanın gözetmesi tavsiye edilen özellikler Patanjali’nin Yoga Sutraları’nın ikinci bölümünde açıklanmıştır.
Yama ve niyama kurallarının gözetilmesinden bahsediyorum, yoganın sekiz aşamalı yolunun ilk iki adımından. Kimseye zarar vermemek, yalan söylememek, kıskançlık göstermemek, kendini tutabilmek, gereksiz eşya biriktirmemek, bunlar yamaların bir parçasıdır. Temizlik, elindekiyle tatmin olma, bir amaca yönelik kararlılık, kendini ve kadim kitapları sürekli çalışmak, bunlar da beş niyamadır, yani geliştirilmesi gereken beş özellik.
Bu kurallara uymak hem yoga pratiği için çok iyi bir temel oluşturur hem de hayatta daha bilinçli olmayı sağlar.
Yeni yoga stillerine bakış açınız nedir?
Her kişi kendisi için yeni bir yöntemi deneyebilir. Eğer bir farkındalık içeriyorsa ve bilinci uyandırmaya yarıyorsa o zaman bu yöntem de dikkati ve denemeyi hak eder.
Okuyucularımız için dilekleriniz nelerdir?
Sağlıklı ve mutlu olun! Her insanın, hayatında çeşitli zorluklar ve problemlerle karşılaştığını hatırlayın. Umarım yoga ile ilgilenmeniz sayesinde bunlarla baş edebilirsiniz ve zihninizin sakinliğini, kalbinizdeki mutluluğu ve her şeye karşı şükranınızı koruyabilirsiniz.
Olga Zvontsova ile 2016 yılında “Yoga za vsiçki” dergisi için yapılmış röportajın aslından tercüme edilmiştir.
Çevirenin notu:
Türkiye’de uzun süren ve Türkiye koşullarında fedakârlıklarla ilerleyen, B.K.S. Iyengar’ın özel izniyle Sheila Haswell tarafından yürütülmüş olan sıkı bir eğitimin ardından 2017 yılının Eylül ayında sınava giren 8 hoca adayı da değerlendirme sınavını geçerek Iyengar Yoga öğretmeye hak kazandı. Türkiye’de Iyengar Yoga’nın gelişmesine katkıda bulunduktan sonra Portekiz’e yerleşen Sine Özsoy ve Aidan Love ile çalışmış olan ve şu anda biri Kaş’ta, diğerleri İstanbul’da ikamet eden Türkiye eğitimli ilk Iyengar Yoga hocalarının tam listesi: Ced Öner, Cihan Salim, Çiçek Yıldız, Fatma Bol, Özgün Konca, Pinar Kuşdemir, Sheeren Gamal, Victoria Holbrook. Türkiye’deki Iyengar Yoga hocalarına ve grubuna Facebook grubundan ulaşabilirsiniz.
